Een gezond bedrijf begint bij gezonde medewerkers

Obesitas, stress, hart- en vaatziekten. Veel ziekten kunnen hun oorzaak hebben in een ongezonde leefstijl. En dat heeft grote impact op de werkvloer. Werkgevers moeten niet op de overheid wachten, en proactiever worden in het ondersteunen van hun personeel.

 ©️FD,  Marjolein Smidt & Mathieu Weggeman

Een ongezonde leefstijl, we herkennen het bij onszelf of in onze directe omgeving. Te weinig ontspanning en beweging, roken, verkeerde voeding, te veel eten, overmatig alcoholgebruik, te veel schulden maken, het zijn allemaal voorbeelden van een ongezonde leefwijze. De invloed daarvan op onze gezondheid is gigantisch. Zo is overgewicht verantwoordelijk voor meer dan 200 leefstijlgerelateerde ziekten die gezamenlijk een enorme druk leggen op de zorg, zowel wat betreft kosten als benodigde handen.

Maar niet alleen de zorg wordt door een ongezonde leefstijl geraakt, ook het arbeidsproces. Uit Trimbos-onderzoek blijkt dat rokers 1,9% tot 4% minder productief zijn dan hun niet-rokende collega’s. Bovendien verzuimen ze per jaar bijna 3 dagen meer dan niet-rokers. Dat speelt ook bij obesitas. Mensen met overgewicht zijn niet alleen vaker, maar ook langer ziek, zo blijkt uit CBS-gegevens.

En die groep neemt toe: van de vijftigplus-mannen had in 2020 al 64% overgewicht of obesitas, en dat percentage is – door de coronakilo’s – verder gestegen. Inmiddels heeft zo’n 25% van de jeugd en jongvolwassenen overgewicht.

Obesitas is maar één voorbeeld van een leefstijlgerelateerde ziekte die grote invloed heeft op onze deelname in het arbeidsproces. We zien het eveneens bij het artrose en diabetes, voor zover die leefstijlgerelateerd zijn. Zo krijgen steeds meer mensen op lagere leeftijd diabetes en telt Nederland inmiddels 1,2 miljoen diabetici. Werknemers met diabetes hebben meer steun van de werkvloer en de bedrijfsarts nodig, kennen meer uitval door ziekte en zijn minder goed inzetbaar voor onregelmatige diensten. De kosten van dit verlies in arbeidsparticipatie werden in 2012, met de toenmalige 700.000 patiënten geschat op €5 mrd à €6 mrd. Dat zal dus nu ongeveer het dubbele zijn.

Voor leefstijlgerelateerde artrose geldt een zelfde verhaal: de kans op deze ziekte neemt toe, bij een dalende gemiddelde leeftijd. Bovendien lopen veel mensen te lang met hun klachten door waardoor ze gemiddeld al 150 dagen verzuimen voordat de diagnose gesteld is. In 2019 werden de zorgkosten van artrose geschat op €1,1 mrd en de kosten aan verlies van arbeidsproductiviteit op het vijfvoudige.

Kortom, leefstijlgerelateerde ziekten hebben een enorme impact op de werkvloer, en zadelen bedrijven en organisaties op met extra kosten door verzuim, voor vervanging, voor de inzet van bedrijfsartsen, en bijvoorbeeld verzekeringspremies.

‘Rokers zijn 1,9% tot 4% minder productief dan hun niet-rokende collega’s’

En die impact neemt de komende jaren toe door de vergrijzing, waardoor steeds minder mensen aan het arbeidsproces zullen deelnemen, zowel procentueel als absoluut. Dat voelen bedrijven nu al: vacatures staan langer open, minder mensen zijn op zoek naar een baan. Tegenover 100 werklozen staan inmiddels al 122 vacatures open. Dat betekent dat je als werkgever nóg zuiniger moet zijn op goede medewerkers. Het propageren van een gezonde leefstijl is dus niet alleen een taak van de overheid, ook bedrijven en organisaties zullen hun verantwoordelijkheid moeten nemen.

Door bijvoorbeeld medewerkers te helpen bij het stoppen met roken, door het voeren van een helder anti-rookbeleid of door enthousiast mee te doen aan Stoptober, de campagne om in oktober te stoppen met roken. Groepstrainingen met een financiële beloning in geval van daadwerkelijk stoppen blijken succesvol. Of je kunt als bedrijf deelname aan Dry January stimuleren, waarbij alcoholgebruik een maand lang op pauze gaat.

Ook op het gebied van gezonde voeding kunnen bedrijven een bijdrage leveren. Door de frituur uit de kantine te verbannen en automaten met chocoladebars en roze koeken te vervangen door gezondere alternatieven. De TU Delft biedt bijvoorbeeld alleen nog gezond vegetarisch eten aan. Soms horen we het tegenargument dat dit onze keuzevrijheid beperkt. Maar er blijft na werktijd nog voldoende te kiezen over. En heel eerlijk; de voedingsindustrie en supermarkten zijn vele malen dwingender met hun ongezonde voedselaanbod.

Meer bewegen en een betere conditie kunnen bedrijven faciliteren door financiële ondersteuning bij de aanschaf van een fiets of een abonnement voor de sportschool. Zo bieden verschillende bedrijven een uitgebreid sportaanbod aan medewerkers.

Geldzorgen kunnen ook van negatieve invloed zijn op de gezondheid, omdat ze stress veroorzaken. Medewerkers bijstaan om uit de financiële problemen te komen, is een zeer nuttige manier om de mate van gezondheid op de werkvloer te laten groeien.

Kortom, wil je als bedrijf gezond blijven en de concurrentie aankunnen, dan moet je als organisatie zorgen voor gezonde medewerkers, zowel fysiek als mentaal. Dat betekent een proactieve houding van werkgevers, die niet afwachten totdat de overheid iets gaat ondernemen, maar zelf initiatieven nemen voor meer beweging, gezondere voeding en minder stress bij de medewerkers. Daar plukken niet alleen de werknemers en hun naasten de vruchten van, maar ook de managers, financiers en klanten van het bedrijf.

Marjolein Smidt is hoogleraar chirurgische oncologie aan Maastricht UMC+. Mathieu Weggeman is hoogleraar organisatiekunde aan de TU Eindhoven.

Illustratie: Hein de Kort voor Het Financieele Dagblad